ફેમોરલ-એસેટાબ્યુલર ઇમ્પીંગમેન્ટ એ એક પીડાદાયક સ્થિતિ છે જે ત્યારે થાય છે જ્યારે ફેમોરલ હાડકાના પેટેલા પેલ્વિક હાડકાના એસીટાબુલમના સોકેટમાં ગતિની સંપૂર્ણ શ્રેણી ધરાવતા નથી. ઇમ્પિંગમેન્ટ પીડા, બળતરા, સોજો અને હિપ સંયુક્તની ગતિમાં ઘટાડોનું કારણ બને છે. વ્યાયામ ખૂબ જ મુશ્કેલ અને પીડાદાયક હોઈ શકે છે જો તમને અવરોધ આવે.
હિપ આર્થ્રોસ્કોપીનો ઉપયોગ ફેમોરલ-એસેટાબ્યુલર ઇમ્પિન્જમેન્ટની સારવાર માટે થાય છે અને તે તમને સંપૂર્ણપણે પુનઃપ્રાપ્ત કરવા અને તમારી સામાન્ય રમતગમત અને કસરત પ્રવૃત્તિમાં પાછા ફરવા માટે પરવાનગી આપે છે.
તે શું છે?
ફેમોરલ-એસેટાબ્યુલર ઇમ્પિંગમેન્ટને બે પ્રકારમાં વિભાજિત કરી શકાય છે. ઉર્વસ્થિના બોલ અથવા ગરદનની આસપાસ હાડકાની વધુ રચનાને કારણે કેમ અસર થાય છે. એસિટાબ્યુલર સોકેટની કિનારના અતિશય વૃદ્ધિને કારણે અથવા જ્યારે સોકેટ કોણીય હોય છે જેથી ઉર્વસ્થિ અને સોકેટ વચ્ચે અસામાન્ય અસર થાય છે ત્યારે ચપટી અસર થાય છે.
અવરોધ કારણ બની શકે છે કોમલાસ્થિ અને લેબ્રમને નુકસાન તેઓ ઉર્વસ્થિ અને પેલ્વિક હાડકાને ગાદી બનાવે છે, જેના કારણે આસપાસના પેશીઓમાં દુખાવો, બળતરા અને સોજો આવે છે. જો તમારી ઉંમર 20 થી 50 વર્ષની વચ્ચે હોય તો આ સ્થિતિ આવી શકે છે.
ફેમોરેસેટબ્યુલર ઈમ્પીંગમેન્ટમાં ફેમોરલ હેડ (બોલ) અથવા એસીટાબુલમ (સોકેટ) ની અસામાન્યતા સામેલ હોઈ શકે છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં, હાડકાની વધારાની વૃદ્ધિ લેબ્રલ ટિયર્સ અને પ્રારંભિક સંધિવા તરફ દોરી શકે છે, પરંતુ સૌથી સામાન્ય લક્ષણ જંઘામૂળમાં દુખાવો છે. તે નિતંબના સાંધામાં ખેંચાણ, પોપિંગ અથવા પિંચિંગ સંવેદનાઓનું કારણ પણ બની શકે છે. હિપ દુખાવાની ફરિયાદ સામાન્ય રીતે એક્સ-રે અથવા એમઆરઆઈને પીડાનું કારણ નક્કી કરવા માટે પૂછશે.
પ્રતિબંધિત કસરતો
ફેમોરલ-એસેટાબ્યુલર ઇમ્પિંગમેન્ટ હિપ અને જંઘામૂળના આગળના ભાગમાં પીડાનું કારણ બને છે. પીડા સામાન્ય રીતે લાંબા સમય સુધી બેસીને અથવા ચાલ્યા પછી થાય છે.
અસર સાથે સંકળાયેલ પીડા દૈનિક પ્રવૃત્તિઓને અસર કરે છે અને સામાન્ય રીતે અમને કસરત કરતા અટકાવે છે. અમે ઓછી અસરવાળી કસરતો કરી શકીએ છીએ, જેમ કે વૉકિંગ, સ્વિમિંગ અને સાયકલ ચલાવવી, કારણ કે આપણે પીડા સહન કરી શકીએ છીએ. વધુમાં, અમે વજન ઉપાડવાની કસરતો કરી શકીએ છીએ જે શરીરના ઉપરના ભાગને લક્ષ્ય બનાવે છે અને હિપની હિલચાલને અસર કરતી નથી.
આપણે એવી પ્રવૃત્તિઓ ટાળવી જોઈએ કે જે વધુ ઝડપથી નિતંબને ઘસાઈ જાય છે, જેમ કે કૂદવું, દોડવું અને ભારે વસ્તુઓ ઉપાડવી. ફેમોરલ એસેટબ્યુલર ઇમ્પિન્જમેન્ટની સારવાર કરવામાં આવે તે પહેલાં પણ, કેટલીક પરંપરાગત કસરતો છે જેને જો હિપમાં દુખાવો હોય તો ટાળવો જોઈએ. સામાન્ય નિયમ તરીકે, કોઈપણ કસરત જે ઘૂંટણને હિપની ઉપર ખસેડવાનું કારણ બને છે તેમાં ફેરફાર કરવો જોઈએ અથવા ન કરવો જોઈએ. ઉપરાંત, ભારે વજન અથવા હિપ સંયુક્ત પર વારંવાર અસર થવાથી પીડા અથવા વધુ નુકસાન થઈ શકે છે. કેટલાક ઉદાહરણો છે:
- ડીપ સ્ક્વોટ્સ (ખાસ કરીને સુમો સ્ક્વોટ્સ જેવી વિવિધતાઓ)
- ઉચ્ચ ઘૂંટણ
- સ્ટ્રાઇડ્સ
- લેગ પ્રેસ
- મૃત વજન
- ઉચ્ચ બોક્સ કૂદકા
- એર્ગોમીટર પર રોઇંગ
- પ્લાયોમેટ્રિક કસરતો જેમ કે કૂદકા અને સ્ક્વોટ્સ
જો કોઈ કસરત ઉપર સૂચિબદ્ધ નથી અને તે હિપમાં દુખાવોનું કારણ બને છે, તો તે પણ ટાળવું જોઈએ. કેટલીક પ્રવૃત્તિઓ, ઉદાહરણ તરીકે, બાઇક ચલાવવી, હજી પણ કરી શકાય છે, પરંતુ તે મહત્વપૂર્ણ છે કે સાધનસામગ્રી યોગ્ય કદના હોય જેથી તંદુરસ્ત સંયુક્ત હિલચાલને ટેકો મળે.
સર્જરી પછી કસરતો
હિપ આર્થ્રોસ્કોપી એ ન્યૂનતમ આક્રમક સર્જિકલ પ્રક્રિયા છે જેનો ઉપયોગ સક્રિય વ્યક્તિઓમાં ફેમોરલ-એસેટાબ્યુલર ઇમ્પિન્જમેન્ટની સારવાર માટે થાય છે.
તમારા હિપની મજબૂતાઈ અને લવચીકતાને સુધારવા માટે શસ્ત્રક્રિયા પછી તરત જ શારીરિક ઉપચાર અને હળવા કસરતો શરૂ કરવી જોઈએ. જો કે, જ્યાં સુધી આપણે સંપૂર્ણ સ્વસ્થ ન થઈએ ત્યાં સુધી સખત અને ઉચ્ચ અસરવાળી કસરતો ટાળવી જોઈએ.
ભલામણ કરેલ કસરતોમાં હિપ સરકમડક્શન, અપહરણ, પરિભ્રમણ અને પગને સીધા સાથે વળાંકની હિલચાલનો સમાવેશ થઈ શકે છે. અમને શસ્ત્રક્રિયાના થોડા દિવસો પછી સ્થિર બાઇક પર જવા અથવા સ્વિમિંગ શરૂ કરવાની સલાહ આપવામાં આવી શકે છે. ફિટનેસ બોલ અને રેઝિસ્ટન્સ બેન્ડનો ઉપયોગ કરીને આઇસોમેટ્રિક સંકોચનનો સમાવેશ કરવા માટે કસરતની દિનચર્યા ધીમે ધીમે બદલવામાં આવે છે.
અલબત્ત, જો તમને તમારા હિપ અને જંઘામૂળમાં નિસ્તેજ દુખાવો અથવા પોપિંગ સનસનાટીભર્યા અનુભવ થાય તો અમે કસરત કરવાનું બંધ કરીશું. અમે જાંઘની બાજુમાં અને નિતંબમાં પણ પીડા અનુભવી શકીએ છીએ. જો અમને દુખાવો થાય તો અમે ડૉક્ટર સાથે વાત કરીશું, ખાસ કરીને લાંબા સમય સુધી ચાલવા અથવા બેસ્યા પછી. જો સારવાર ન કરવામાં આવે તો, ફેમોરલ-એસેટાબ્યુલર અવરોધ અધોગતિ અને સંધિવા તરફ દોરી શકે છે જેને આખરે હિપ રિપ્લેસમેન્ટ સર્જરીની જરૂર પડે છે.
હિપ ફ્લેક્સર સ્ટ્રેચ
ફેમોરલ-એસેટાબ્યુલર હિપ ઇમ્પિન્જમેન્ટ ધરાવતા ઘણા લોકો સ્નાયુઓના જૂથમાં તણાવ અનુભવે છે જેને iliopsoas કહેવાય છે. હિપ્સના આગળના ભાગમાં સ્થિત આ સ્નાયુઓ હિપને ઉપર તરફ વળવામાં મદદ કરે છે. જ્યારે બેસવાથી અથવા નમવું ત્યારે તમને તમારા નિતંબના આગળના ભાગમાં પિંચિંગની લાગણી થાય છે તેનું એક કારણ અહીં તણાવ હોઈ શકે છે. હિપ ફ્લેક્સર્સને સ્ટ્રેચ કરવું એ તમારા ફેમોરલ-એસેટાબ્યુલર ઇમ્પિંગમેન્ટ એક્સરસાઇઝ પ્રોગ્રામનો એક ભાગ હોઈ શકે છે.
- અમે જમીન પર એક ઘૂંટણ મૂકીને અડધા ઘૂંટણની સ્થિતિમાં આવીશું. આ ઘૂંટણ એ ચુસ્ત હિપ ફ્લેક્સર ધરાવતું હોવું જોઈએ જેને તમે ખેંચવા માંગો છો. બીજો પગ આપણી સામે જમીન પર સપાટ હોવો જોઈએ.
- અમે અમારી છાતી ઉંચી રાખીને અમારી પીઠ સીધી રાખીશું. અમે શરીરને ધીમે ધીમે આગળ વધારીશું.
- અમે નાભિને કરોડરજ્જુની નજીક લાવતા પેટને હળવેથી સ્ક્વિઝ કરીશું.
- અમે તમારા ગ્લુટ્સના સ્નાયુઓને સ્ક્વિઝ કરીશું.
- આપણે જમીન પર ઘૂંટણની સાથે પગના નિતંબ અને જાંઘના આગળના ભાગમાં હળવા ખેંચાણ અનુભવવું જોઈએ.
- અમે 15 થી 30 સેકન્ડ માટે સ્ટ્રેચ જાળવીશું.
પિરીફોર્મિસ સ્ટ્રેચ
પિરીફોર્મિસ સ્નાયુ ગ્લુટેલ સ્નાયુઓની નીચે, હિપમાં ઊંડે સ્થિત છે. તે હિપને ફેરવવા અને સ્થિર કરવા માટે જવાબદાર છે. જો આપણને હિપ ઈમ્પિન્જમેન્ટ અથવા ફેમોરલ-એસિટબ્યુલર ઈમ્પિન્જમેન્ટ હોય તો અમે જડતા અનુભવી શકીએ છીએ.
એક ભૌતિક ચિકિત્સક ભલામણ કરી શકે છે કે અમે ફેમોરલ-એસેટાબ્યુલર ઇમ્પિંગમેન્ટના પુનર્વસનના ભાગ રૂપે પિરીફોર્મિસ સ્નાયુને ખેંચો.
- અમે અમારા ઘૂંટણ વાળીને અમારી પીઠ પર સૂઈશું.
- અમે બીજા ઘૂંટણ પર ખેંચવા માટે પગને પાર કરીશું. પગની ઘૂંટી ઘૂંટણની બાજુમાં જાંઘ પર આરામ કરવી જોઈએ.
- વાંકા પગને પકડીને પગની જાંઘ લઈશું. અમે ધીમેધીમે છાતી તરફ ખેંચીશું.
- આપણે હિપના પાછળના ભાગમાં થોડો ખેંચાણ અનુભવવું જોઈએ.
- અમે 15 થી 30 સેકન્ડ માટે સ્ટ્રેચ જાળવીશું. પછી આપણે આરામ કરીશું.
જંઘામૂળનો ખેંચાણ
ફેમોરલ-એસેટાબ્યુલર ઇમ્પિંગમેન્ટ ઘણીવાર આંતરિક જાંઘ અને જંઘામૂળમાં તણાવનું કારણ બને છે. શારીરિક ચિકિત્સક તમને કસરતની નિયમિતતાના ભાગ રૂપે તમારા જંઘામૂળના સ્નાયુઓ અથવા હિપ એડક્ટર્સને ખેંચવા માટે નિર્દેશિત કરી શકે છે.
આ કિસ્સામાં, અમે બટરફ્લાય સ્ટ્રેચ કરી શકીએ છીએ:
- અમે અમારી પીઠ સીધી અને અમારા પગ અમારી સામે બેસીશું.
- અમે ઘૂંટણને વાળીને પગના તળિયાને જોડીશું.
- જ્યાં સુધી અમને જાંઘ અને જંઘામૂળના અંદરના ભાગમાં ખેંચનો અનુભવ ન થાય ત્યાં સુધી અમે વાળેલા ઘૂંટણને ફ્લોર તરફ હળવેથી પડવા દઈશું.
- જો આપણે થોડું વધારે ખેંચવું હોય તો આપણે થડને થોડી આગળ પણ ઝુકાવી શકીએ છીએ.
સંતુલન કસરતો
સંતુલન અને પ્રોપ્રિઓસેપ્શનને ફેમોરલ-એસેટાબ્યુલર ઇમ્પિંગમેન્ટ રિહેબિલિટેશન રૂટિનમાં સમાવી શકાય છે. પ્રોપ્રિઓસેપ્શન એ અવકાશમાં આપણી સ્થિતિ અને તે આપણી આસપાસની દરેક વસ્તુ સાથે કેવી રીતે ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કરે છે તેની શરીરની જાગૃતિ છે.
સંતુલન સુધારવાથી પેલ્વિક અને નીચલા હાથપગના પ્રદેશોને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ મળી શકે છે. આમ કરવાથી નિતંબના સાંધા પરથી દબાણ દૂર થાય છે અને દુખાવામાં રાહત મળે છે.
સંતુલન કસરતો એક સરળ એક પગવાળા વલણથી શરૂ થઈ શકે છે: અમે એક પગ પર ઊભા રહીશું અને 30 સેકન્ડ માટે સંતુલન કરીશું. અમે આંખો બંધ કરીને અથવા ઓશીકું અથવા ફોલ્ડ ટુવાલ જેવી અસ્થિર સપાટી પર ઊભા રહીને કસરતને વધુ પડકારજનક બનાવીશું.
અન્ય સંતુલન કસરતો સિંગલ લેગ સ્ક્વોટ હોઈ શકે છે, બોલ ટૉસ સાથે એક પગ પર ઊભા રહેવું, બેલેન્સ બોર્ડ અથવા વોબલ બોર્ડ પર ઊભા રહેવું.