Ku dhawaad qof kastaa wuu ogyahay waxa ay tahay in la dareemo dhereg badan ama barar ka dib cuntooyin badan; run ahaantii, maqaal ka January ee sanadkan in Clinical and Translational Gastroenterology ayaa sheegaysa in calool-xanuunku yahay mid ka mid ah calaamadaha caloosha ee ugu badan ee bini'aadamka. Laakiin haddii aad si joogto ah u bararan tahay ama aad dareento dheregid cunto kasta ka dib, waxaa laga yaabaa inay jiraan wax ka badan inaad cunto badan cunto.
Xaaladaha qaarkood, habka aad wax u cunayso ama waxa aad cunayso ayaa laga yaabaa inay eedda leedahay, qaarna, waxaa jiri kara xaalad caafimaad oo gacan ka geysanaysa calaamadahaaga.
Waa kuwan waxa aad samayn karto marka aad dareento dhereg badan ama barar cunto ka dib, cuntooyinka laga yaabo in lagu eedeeyo, iyo marka ay tahay inaad aragto dhakhtar.
Si degdeg ah ayaad wax u cunaysaa ama aad u badan tahay
Waxaa jira dhowr sababood oo ay dadku ugu dambayn karaan dibiro. Waxaa laga yaabaa inay ku yaabto inaad ogaato inaysan ahayn cuntada aad cunayso oo keliya, laakiin sidoo kale habka aad wax u cunto.
Waxaa jira saddex siyaabood oo caadi ah oo u door bidi kara caloosha bararsan:
- Si dhakhso ah wax u cun. Haddii aad si dhakhso ah u cunayso cuntadaada, waxaa laga yaabaa inaad ku dhamaato dibiro marka calooshaadu isku daydo inay la qabsato qulqulka degdega ah ee cuntada ama cabitaanka.
- cunto badan Cunista aadka u degdega ah waxay sidoo kale kuu gelinaysaa khatarta dibiro sababtoo ah ma siinaysid jidhkaaga wakhti ku filan si aad u hesho satiety "signal." Caadi ahaan waxay qaadataa ilaa 20 daqiiqo in calooshaadu u sheegto maskaxdaada inaad cunto ku filan tahay. Markaa haddii aad si degdeg ah wax u cunto, waxa kale oo laga yaabaa in aad cunto xad-dhaaf ah, sababtoo ah maskaxdaadu weli may helin farriinta ah in calooshaadu buuxsanto.
- aad leedahay hawo xad dhaaf ah. Way fududahay inaad hawo ku liqdo calooshaada adigoo cabba caws ama cunto degdeg ah, taasoo keeni karta dibiro. Hubi inaad si fiican u calaaliso cuntadaada. Candhuufta waxaa loo kala qaybiyaa qaybo si fudud loo dheefshiido.
Waxaad cunaysaa cuntooyinka gaaska keena
Sida aad qiyaasi karto, ma aha sida aad wax u cunto waxa saameeya sida aad dareemayso cuntada ka dib, laakiin sidoo kale cuntada aad cunayso. Cuntooyinka caadiga ah ee keeni kara dibiro waxaa ka mid ah khudaarta qaarkood, macaaneeye macmal ah, iyo cuntooyin leh fructans, nooc gaar ah oo sonkor ah oo ay adkaan karto in la dheefshiido.
khudaarta cruciferous
Waxaan dhammaan maqalnay heesta ku saabsan digirta inay tahay 'miraha sixirka'. Laakiin xaaladdan, waxa laga yaabaa inay tahay 'khudradda' sixir ah oo wax u dhimaysa caafimaadkaaga. Dhiigbaxa wuxuu ku badan yahay khudaarta cruciferous, sida brokoli, cauliflower, kale, sprouts Brussels, kaabajka, iyo isbinaajka.
Macaaneeye macaan
Waa kuwan wax aanay dadka badankiisu garanayn: Mac-macaannada macmalka ah sida aspartame ayaan waxba iska beddelin habka dheefshiidka. Uma burburaan sida cuntada caadiga ah. Taasi waxay noqotaa dhibaato marka bakteeriyada mindhicirku isku daydo inay quudiso. Xaqiiqda ah in cayayaanka mindhicirku aysan jebin karin iyaga waxay keenaysaa gaas iyo dibiro.
Cuntooyinka ay ku badan tahay fructose
Fructose, oo ah sonkor dabiici ah oo lagu daray cuntooyin badan oo warshadaysan, ayaa ku adag dad badan inay dheefshiidaan. Waxaa la tuhunsan yahay in sida fructose ay ku badatay cuntadeena, dad badan ayaa la ildaran awood la'aanta inay si sax ah u dheefshiido sonkorta. qaar badan ayaa moodaya inay haystaan Mindhicirka xanaaqa (IBS), laakiin dhab ahaantii waxay leeyihiin malabsorption iyo fructose-la'aan, sababtoo ah bani'aadamku waxay leeyihiin awood xaddidan oo ay ku nuugaan fructose.
Qaar ka mid ah cuntooyinka fructose-ka sarreeya ee caadiga ah waa canabka, brokoli, dhir, boqoshaada, basasha, digirta, alaabta yaanyada, cuntooyinka qamadiga leh oo ah walxaha ugu muhiimsan, iyo dabcan, wax kasta oo leh sharoobada galleyda ee fructose sare.
Sidoo kale, toonta iyo basasha waxay u muuqdaan inay yihiin dembiilayaal barar ah sababtoo ah waxay ku xiran yihiin laba jibbaar oo fructans ah iyo fiber milmi leh.
FODMAP
cunto aad u badan FODMAP (oo ah oligosaccharides fermentable, disaccharides, monosaccharides, polyols) waxay u horseedi kartaa barar haddii qofku u nugul yahay noocyada karbohaydraytyada. Kuwaas waxaa ka mid ah:
- Fructose miro, malab iyo sharoobada galleyda fructose sare
- Lactose (caanaha ku jira)
- Fructans (inulin) laga bilaabo sarreenka, basasha iyo toonta.
- Galactans of digir, lentils iyo digirta (soybeans)
- Polyols, kuwaas oo ah macaan oo ay ku jiraan sorbitol, mannitol, xylitol, maltitol.
- Miraha dhagaxa, sida avokado, khudaar, jeeriga, nectarine, fersken, iyo plums.
Cunnooyinka dufanka badan
Cuntooyinka dufanku ku badan yahay waxay kaa dhigi karaan raaxo la'aan buuxda. Dufanku wuxuu qaataa waqti ka dheer dheefshiidka karbohaydraytyada ama borotiinnada, sidaas darteed waxay calooshaada ku sii haysaa waqti dheer. Waxaa laga yaabaa inaad u baahato inaad ka fikirto dhimista dufanka ku jira cunto kasta si aad u dareento barar yar.
Alcohol
Haddii aad cabto aalkolo badan, gaar ahaan biirka, kaas oo kaarboon ku jira, waxaad dareemi doontaa barar. Qadarka, si loo ogaado haddii ay aad u badan tahay, way kala duwan tahay hadba qofka.
gluten
Kaarboonaynta ka sokow, biirku waxa kale oo ku jira karbohaydraytyo khamiir leh iyo gluten taas oo keeni karta dibiro haddii aad dareento borotiinkan. Qamadiga, shaciir, iyo galley ayaa sidoo kale dadka qaar u keeni kara dhibaatooyin, sababtoo ah gluten-ka.
carbonation
Cabbitaannada kaarboonku ku jiro, sida soodhaha, waxay ku abuuraan hawo badan caloosha, taas oo keenta dibiro ama xitaa barar iyo gaas.
Fiber-ku-sare, cuntooyinka borotiinka oo sarreeya
Daraasada aan soo sheegnay laga bilaabo Janaayo 2020 waxay ogaatay in cunista cunnooyinka fiber-ka iyo borotiinku ku badan yahay ay ka qayb qaadan karto dibiro badan marka loo eego cunista cunnada fiber-ka badan iyo karbohaydraytyadu ku badan tahay.
Ilaa cilmi baaris dheeraad ah la sameeyo, waxay u muuqataa in qaadashada sare ee fiber soluble Qaadashada borotiinka sare waxay noqon kartaa hoos udhaca caadiga ah ee bararka.
dhibaato caloosha ayaa kaa haysata
Si kasta oo aad u cuntid ama sidaad u cuntid, xanuunka GI sida dulqaad la'aanta lactose, IBS, ama cudurada baruurta ayaa sidoo kale keeni kara barar ama way ka sii dari kartaa.
Cudurka mindhicirka mindhicirka ee aan la adkeyn karin
IBS waa xanuunka mindhicirka ee aadka u caadiga ah kaas oo saameeya 10 ilaa 15% dhammaan dadka ku nool Maraykanka, sida laga soo xigtay Kulliyada Gastroenterology ee Maraykanka.
Ilaa 96% dadka qaba IBS waxay soo sheegaan barar sida calaamadahooda aasaasiga ah, marka loo eego warbixinta Sebtembar 2014 ee Gastroenterology iyo Hepatology. Calaamadaha kale ee caadiga ah waxaa ka mid ah raaxo-darrada caloosha oo soo noqnoqda ama xanuunka oo ay weheliso calool-fadhi, shuban, ama labadaba.
IBS waxay u egtahay inay aad ugu badan tahay haweenka, iyadoo aysan jirin baaritaanno sax ah oo lagu ogaanayo cilladda ama ikhtiyaarrada daaweynta saxda ah, waxaa badanaa lagu yareeyaa waxyaabo ay ka mid yihiin cuntada, yaraynta heerarka walbahaarka, iyo isbeddellada qaab nololeedka qaarkood. Taasi waa sababta ay muhiim u tahay in aad kala hadasho dhakhtarka bararka joogtada ah ama calaamadaha kale ee caloosha ee laga yaabo inaad leedahay.
Cudurka Celiac
Machadka Qaranka ee Sonkorowga iyo Cudurada dheef-shiidka iyo kelyaha ayaa liiska ku taxaya barar, ama dareenka buuxa ee caloosha, sida calaamadaha ugu horreeya ee cudurka baruurta, kaas oo ah cillad dheef-shiid kiimikaad ah oo waxyeello u geysta xiidmaha yar oo uu kiciyo gluten, borotiinka sarreenka. , shaciir iyo galley.
Waxaa lagu qiyaasaa in ilaa 1 ka mid ah 141 qof ay qabaan cudurka celiac. Calaamadaha kale ee cudurka baruurta waxaa ka mid ah shuban, calool istaag, gaas, calool xanuun, matag, iyo saxaro ur, ur xun, ama saxaro dufan leh oo sabbaynaya musqusha dhexdeeda.
Xammil-xayirka loo yaqaan 'Lactose'
Dulqaad la'aanta Lactose waa xaalad caadi ah oo ay keento lactose malabsorption, taas oo macnaheedu yahay in jidhkaagu aanu si waxtar leh u dheefi karin lactose, sonkorta laga helo caanaha.
Calaamadaha ugu badan ee la socda dulqaad la'aanta lactose waa barar, shuban, calool xanuun, iyo gaas wax yar ka dib marka la cuno waxyaabaha caanaha laga sameeyo ama wax kasta oo ka kooban lactose, sida caanaha lo'da, jalaatada, caano fadhi, ama farmaajo.
calool istaag
Qiyaastii 80% dadka calool-istaagga qaba ayaa ka warbixiya calaamadaha bararka daran, sida ku cad warbixinta Sebtembar 2014 ee Gastroenterology & Hepatology. Waxa loo arkaa calool istaag haddii aad samaysay wax ka yar saddex saxaro usbuuc gudihii.
Dad badan oo calool-istaagga qaba waxay isku dayaan inay "hagaajiyaan" xaaladda iyaga oo aan la tashan dhakhtar. Laakiin inta badan, calool-istaagga ayaa leh arrimo badan, sidaa darteed haddii aad la ildaran tahay calool-istaagga joogtada ah ama joogtada ah, waa inaad la tashataa dhakhtarka dheef-shiidka si aad u dejiso qorshe-hawleed si loo xakameeyo calaamadaha loona gaaro sababta asalka ah.
Waa wax kale
Marka laga reebo xaaladaha caafimaadka iyo caadooyinka cunto ee keeni kara dibiro, arrimo hab nololeed oo gaar ah ayaa gacan ka geysan kara dibiro. Mid kasta oo ka mid ah kuwan soo socda ayaa keeni kara calool xanuun ama ka sii dari kara:
- Xanjada xanjada
- Sigaar cabid
- Xiro ilko dabacsan (tani waxay kuu keeni kartaa inaad liqdo hawada markaad wax cunayso)
- Aan cunin fiber ku filan