Xilliga caadada dumarka lama dareemo dhowr sano. Waxaa jiray kuwa u qaatay sida "cudur", taas oo ka ilaalisay inay sameeyaan dhaqdhaqaaq jireed inta lagu jiro marxaladda caadada. Ma ahan markii ugu horeysay ee aan ka faalloonno faa'iidooyinka uu ciyaaruhu ku keeno wejiyada kala duwan, iyo sidee baan u tababarnaa si aan uga faa'iidaysano tababarkeena.
Haddaba, daraasad dhowaan la sameeyey ayaa muujisay dareenka kala duwan ee ay haweenku qabaan marka ay ku dhaqmaan ciyaaraha is beddelka hormoonnada ee kala duwan, iyo sida uu yahay mowqifkooda arrintan.
Sidee bay isbeddellada hormoonnada u saameeyaan waxqabadka?
Cilmi-baarista waxaa sameeyay Strava, shabakada bulshada ee ciyaartoyda, oo ay la socdaan Jaamacadda St Mary (UK) iyo app-ka Haweenay Fitr ah. 14.184 haween ah oo ka kala socda UK, Ireland, United States, Spain, Germany, France iyo Brazil ayaa ka soo qayb galay; isagoo ah ujeedada ugu weyn ee iftiiminta saamaynta ku dhaqanka ciyaaraha ee caadada, uurka iyo menopause, marka lagu daro sida mid kasta oo iyaga ka mid ahi u saameeyaan waxqabadka haweenka. Natiijooyinka ugu horreeya ee daraasadda ayaa muujinaya in 78% haweenka, Jimicsigu wuxuu fududeeyaa raaxo-darrada sababay in caadada.
66% ayaa xaqiijinaya taas ciyaaruhu waxa kale oo ay caawiyaan dhimista dareenka niyadda ama xanaaq badan oo ay keento caadada; 45% waxay u arkaan inay leeyihiin a saamaynta togan ee calool xanuunka, iyo 39% waxay tixgeliyaan in ciyaaruhu uu iyaga ka caawiyo seexo si fiican. Natiijooyinka ayaa muujinaya in 47% ay tixgeliyeen taas jimicsi xoog leh oo dhexdhexaad ah ayaa ah kan ugu waxtarka badan ee la dagaallanka xanuunka caadada.
Daraasadu waxay sidoo kale muujisay in 69% dumarka ay ku qasbanaadeen kala beddel jadwalkaaga ciyaaraha marmar. Sida 88% dumarku sidaas u dareemaan waxqabadka ciyaaraha fudud ayaa ka sii daraya mar ka mid ah wareegga caadada. Si kastaba ha ahaatee, 72% waxay xaqiijinayaan wax aad ugu badan ciyaartoyda: weligood ma helin wax waxbarasho ama macluumaad ku saabsan xiriirka ka dhexeeya dhaqanka isboortiga iyo wareegga caadada. Dhab ahaantii, kuwa leh nooc ka mid ah aqoonta waa is hagaajin.
Saamayn intee le'eg ayay ku leedahay wareegga caadada maalinba maalinta ka dambaysa?
Dhinaca kale, daraasaddan ayaa sidoo kale doonaysay in lagu lafo-guro sida ay u jiraan dhinacyo kale oo ka mid ah nolol maalmeedka haweeneyda oo uu saameeyay wareegga caadada. Sida ku cad xogta la ururiyey. 1 ka mid ah 3 dumar ah ayaa ku qasbanaaday inay fasax qaataan shaqada sababo la xiriira calaamadaha caadada oo 44% ka mid ah ay isticmaalaan nooc ka mid ah daawo si loo yareeyo xanuunka inta lagu jiro wareegga. Si kastaba ha ahaatee, waxaa sidoo kale la muujiyay in kuwa Raac talooyinka WHO (seexdo in ka badan 7 saacadood maalintii oo cun 5 ama in ka badan oo khudrad iyo khudaar ah), waa ay u badantahay in uu maqnaado ka shaqada sababtoo ah calaamadaha.
«Weli ma jiraan meelo ku filan oo si furan looga hadlo wareegga caadada iyo calaamadaha lagu garto, iyo sidoo kale sida ay u saameyso gabadha ciyaaraha fudud. Strava waxay leedahay bulshada ugu wayn aduunka ee haweenka ciyaaraha fudud, waxaanan ku hanweynahay inaanu gacan ka geysano horumarinta fahamka wayn ee xidhiidhka ka dhexeeya xanuunka caadada iyo ku dhaqanka ciyaaraha. Waxaan ku qanacsanahay in aan u isticmaali karno masraxayada si aan u muujino sida waxbarasho la'aanta ama doodaha ku saabsan ay saameyn xun u leedahay mustaqbalka ciyaartoyda."Waxay sharraxaysaa Stephanie Hannon, Maareeyaha Alaabada ee Strava.