Qarniyo badan, aadamuhu waxa ay doonayeen in ay ka faa’iidaystaan cimrigooda nololeed oo ay had iyo jeer ku fikiri jireen inay noqdaan kuwo aan dhimanayn. Aragtidaas iyo falsafaddaas waxa ay mar walba ka hor yimaaddeen fikradda kale ee doorbidaysa in ay si wanaagsan iyo muddo gaaban u noolaato, halkii ay ku dhammaan lahayd da 'weyn oo naafo ah ama dhibaatooyin dabeecadeed, garasho, dhaqdhaqaaq iyo dhibaatooyin la mid ah.
Koox cilmi-baarayaal ah ayaa ka jawaabay su'aasha weyn: imisa sano ayaa bini'aadamku noolaan karaa? Waan ka xunnahay, laakiin maya. ma noolaan kartid ilaa xad. Waa run in rajada noloshu ay isbedbedeshay tobannaankii sano ee la soo dhaafay, taas oo gaartay in ka badan waxa ay dad badani rumaysnaayeen.
Qiyaastii 5 sano ka hor, Iskuulka Caafimaadka ee Albert Einstein ee New York wuxuu tilmaamay in xadka nolosha aadanaha ay ahayd 125 sano. Waxaa jiray hal qof oo kaliya oo awood u lahaa inuu u dhawaado tiradaas, waxayna ahayd haweeney lagu magacaabo Jeanne Calment, oo haysata dhalashada Faransiiska, waxay ku dhimatay da'da 122 sano iyo 164 maalmood.
150 sano ka dib halkee ayaynu joognaa?
Daraasada cusub ee lagu daabacay Majaladda dabiiciga ah waxay kordhisaa rajada nolosha ilaa 150 sano taasina waxay la macno tahay 25 sano oo dheeraad ah. Sida laga soo xigtay cilmi-baarayaasha tani waxay ku xiran tahay da'da noole mid kasta oo ay bilaabeen a IPhone app loo yaqaan GeroSense taas oo noo ogolaanaysa in aan falanqayno gabowga nafleyda.
Qiyaasta 150-sano ayaa la sameeyay iyadoo la adeegsanayo baaritaannada dhiigga iyo dhaqdhaqaaqa jirka ee kumanaan muwaadiniin Mareykan iyo UK ah. Si loo go'aamiyo da'da noole dhaawacyada, wakhtiga soo kabashada jidhka, qaab nololeedka, cuntada, da'da, haddii aan cuduro, iwm waa la tixgeliyaa.
App-ku waxa uu ina siiyay dharbaaxo xaqiiqo ah oo aanu horeba u aragnay in uu meel fog ka imanayo, taasina waa in marka aynu sii weynaano jidhkeenu uu qaato wakhti dheer si uu u soo kabsado tanina waa mid go'aaminaysa badbaadada. Qof kastaa ma gaadhi doono meesha 150 sanoRuntii, ilaa hadda ma jirto cid ku guulaysatay.
Daraasadu waxay soo bandhigtay gabagabo aan sidoo kale naqaanay, laakiin maaha gudaha sida aan samaynayno. Cilmi-baarayaasha ayaa sheegay in furaha uu yahay la tacaalidda gabowga iyo in dawooyin loo helo cudurrada ugu xagjirka ah iyo kuwa dilaaga ah.
Gabowga waxaa lagu daaweeyaa gudaha
Ilaa hadda waxaan daaweynaa gabowga oo kaliya, taas oo ah, kiriimyada iyo daawaynta qurxinta, laakiin haddii aan rabno inaan ku noolaano sanado badan, way ku haboonaan lahayd inaan ka walwalno gabowga gudaha. Waxaan uga hortagi karnaa gabowgan si wanaagsan cunista caadooyinka, samaynta ciyaaraha si joogto ah, ka fogaanshaha tubaakada iyo khamriga iyo daroogooyinka kale, yaraynta isticmaalka sonkorta, fuuq-baxa wanaagsan maalin kasta, daweynta dhaawacyada, baadhitaano caafimaad, iwm.
Jilitaanka ay adeegsadaan kooxda saynisyahanadu waxa ay tilmaamaysaa in 120 sano ka dib ay tahay marka hoos u dhacu bilaabmo, taas oo ah, in nooluhu aanu hadda awood u lahayn inuu soo kabsado iyo in marka uu gaadho da'da 150, soo kabashada ay tahay mid aan suurtagal ahayn. …
Yaan la iloobin in ay tahay tijaabo uun, qofna, in la diiwaan geliyo mooyaane, da’daas gaadhay ma jiro.
Xadka badbaadada ee ay daraasaddani bilawday dhab ahaantii waxay labanlaabanaysaa celceliska rajada nolosha in ay hadda jirto. Marka qof dhasho, waxaa lagu qiyaasaa inuu noolaan doono ilaa 80 sano, inkastoo xaqiiqadu tahay in mararka qaarkood ay ku dhibto inay dhaafaan 70 sano. Xaqiiqo cajiib ah ayaa ah in dadka da'doodu ka weyn tahay 100 sano ay kordheen sannadihii la soo dhaafay, in ka badan nus malyuun boqol oo qof oo adduunka oo dhan ah.