Walaaca ayaa hadda cirka isku sii shareeraya, gaar ahaan dumarka. Rubuc ka mid ah haweenka oo dhan waxay soo sheegaan walaac daran oo leh astaamo jireed sida garaaca wadnaha tartanka, marka la barbar dhigo 11 boqolkiiba ragga, iyo in ka badan kala badh ayaa sidoo kale sheegaya dhibaato hurdo.
Intaa waxaa dheer, haweenku waxay halis sare ugu jiraan niyad-jabka, walaaca, iyo xanuunka walbahaarka ee post-traumatic stress syndrome, sida laga soo xigtay daraasadda May 2020 ee joornaalka Brain, Behavior, iyo Immunity.
Marka la eego waxaas oo dhan, fikradda ah inaad qaadato kabitaan kabitaan ah si aad u yarayso dareenkaaga ayaa laga yaabaa inay u ekaato mid soo jiidasho leh. Laakiin weli waa inaad taxaddar muujisaa. Hay'aduhu ma kormeeraan kaabista dhirta si la mid ah sida ay u sameeyaan daroogooyinka, dabiicigana had iyo jeer macnaheedu maaha badbaado.
Markaa haddii aad werwer dareemayso, waa inaad marka hore la hadashaa dhakhtarkaaga. Waxay kuu gudbin karaan khabiirka caafimaadka dabeecadda waxayna kaa caawinayaan inaad fahanto khataraha iyo faa'iidooyinka iman kara haddii aad go'aansato inaad isku daydo kabka dhirta. Laakin inkasta oo aanu jirin kaniini isla markaaba meesha ka saaraya werwerka, waxa jira kaabyo gaar ah oo cilmi-baadhistu soo jeedinayso shaqo, waana badbaado.
Ma dejin karaan welwelka iyo walbahaarka?
Walaaca waa xaalad caafimaad maskaxeed oo caadi ah. Dhab ahaantii, in ka badan 33% dadka ayaa la kulmi doona xanuunka welwelka inta ay nool yihiin. Cilladaha welwelka waxaa ka mid ah xanuunka welwelka guud (GAD), xanuunka argagaxa leh ama aan lahayn agoraphobia, khalkhalka bulshada walaaca, cabsida gaarka ah, iyo khalkhalka walaaca kala goynta.
Daawaynta inta badan waxa ku jira daawaynta nafsiga ah, sida daawaynta dabeecadda garashada ama dawooyinka. Si kastaba ha ahaatee, cilmi-baaristu waxay soo jeedinaysaa in isbeddelada cuntada, oo ay ku jiraan qaadashada fiitamiinnada qaarkood, macdanta, iyo kaabayaasha kale, waxay sidoo kale waxtar u yeelan karaan dadka qaba xanuunka welwelka.
Kaabayaasha soo socda ayaa loo doortay waxtarkooda, maadaama maaddooyinka ugu muhiimsan ay taageerayaan cilmi-baarista hadda jirta si ay u noqdaan kuwo badbaado leh oo waxtar leh.
Midkee ayaa dooranaya?
Haddii aan xiisayneyno qaadashada kaabayaasha si loo xakameeyo walaaca, waxaa muhiim ah in aan la hadalno xirfadle caafimaad marka hore. Dhammaan kaabisyadu maaha kuwo badbaado leh ama ku habboon dadka welwelka qaba, gaar ahaan haddii ay qaadanayaan hal ama ka badan daawo.
Intaa waxa dheer, qofku waa inuu xisaabta ku darsadaa isku-darka kaabisyada ee la suuq geeyo si loo daweeyo ama loo daweeyo walaaca. Inkasta oo qaar ka mid ah kaabisyada la muujiyey si ay u caawiyaan yaraynta calaamadaha welwelka, isbeddellada kale, sida daaweynta, wax ka beddelka cuntada iyo hab-nololeedka, iyo daawada, ayaa laga yaabaa inay waxtar badan yeeshaan.
Markaad iibsanayso supplements, waxaa lagu talinayaa in had iyo jeer la doorto alaabta ka soo saarayaasha sumcadda leh.
Kaabayaasha shaqayn kara
Fadlan ogow in kaabayaasha walaaca ee soo socda aan la damaanad qaadin inay shaqeeyaan. Saynisku wuxuu muujinayaa in calaamadahani ay la xiriiraan hagaajinta calaamadaha walaaca, laakiin xiriirku maaha mid sababa.
La hadal GP-gaaga ka hor inta aanad bilaabin hawl-maalmeedka dheeraadka ah, gaar ahaan haddii aad daawo qaadato.
Saliida kalluunka
Saliidda kalluunka ayaa qani ku ah Omega-3 fatty acids EPA iyo DHA, kuwaas oo la muujiyey inay hagaajiyaan calaamadaha niyad-jabka dhexdhexaadka ah iyo kuwa weyn waxayna sidoo kale si weyn u yareeyaan walaaca.
Dib u eegis bishii Sebtembar 2018 lagu sameeyay 19 tijaabo oo caafimaad, oo lagu daabacay JAMA Psychiatry, ayaa lagu ogaaday in dadka qaatay in ka badan 2.000 garaam oo saliid kalluun ah maalin kasta ay soo sheegeen horumarrada calamadaha walaaca. Noocyo badan ayaa kaydiya kabitaankan, taas oo ah ikhtiyaar wanaagsan oo loogu talagalay kuwa walaaca qaba, iyagoo siinaya 2,000 mg oo omega-3s ah adeeg 2-softgel ah.
Magnesio
Dib u eegis Janaayo 2017, oo lagu daabacay joornaalka Nafaqada, ayaa falanqeeyay 18 daraasadood oo lagu soo gabagabeeyay in macdantani ay ku xiran tahay hoos u dhigista calaamadaha walaaca fudud.
Magnesium wuxuu ciyaaraa wax badan hawlo kala duwan oo lagu nasiyo murqaha iyo neerfaha, taasoo ku dejinaysa. Qiyaasta lagu taliyey way kala duwan tahay iyadoo lagu saleynayo heerarkaaga magnesium ee gaarka ah, laakiin dadka intooda badan waxay qaadan karaan inta u dhaxaysa 100 iyo 350 milligaraam maalintii.
Doorasho kale ayaa laga yaabaa inay tahay qubeyska milixda ee Epsom sariirta ka hor. Daraasad yar oo 2015 ah, oo ay daabacday Epsom Salt Council, ayaa ogaatay in dadka qooyay qubeyska cusbada Epsom laba ilaa saddex jeer toddobaadkii ay arkeen korodhka heerarka magnesium ee dhiigooda.
lavender
Caddaymaha qaarkood waxay soo jeedinayaan in lavender afka ama aromaterapy leh lavender waxay yarayn kartaa walaaca.
Dib-u-eegis March 2013, oo lagu daabacay caddaynta ku salaysan dhammaystirka iyo dawooyinka kale, waxay soo jeedinaysaa inay waxtar u leedahay welwelka fudud oo laga yaabo inay hagaajiso hurdada. Dhab ahaantii, daraasad ayaa soo jeedinaysa in lavender si wax ku ool ah u wanaajiso walaaca guud oo u dhiganta qiyaasta maalinlaha ah ee 0.5 milligaraam ee lorazepam, daawo ka hortagga walwalka. Si kastaba ha ahaatee, caddayntu waa mid horudhac ah oo xaddidan.
Laakin lavender-ka afka wuxuu keeni karaa waxyeelooyin sida calool istaag, madax xanuun, iyo xitaa cadaadis dhiig oo hooseeya. Waxaa ugu wanaagsan in loo isticmaalo qubeyskaaga (waxaad ku dari kartaa qubeyska cusbada Epsom) ama qayb ka mid ah udugga.
Camomile
Daraasad kontorool ah oo la sameeyay bishii Disembar 2016 oo lagu daabacay joornaalka Phytomedicine ayaa lagu ogaaday in qaadashada 500 milligaraam oo chamomile ah saddex jeer maalintii muddo 12 toddobaad ah ay si weyn hoos ugu dhigtay welwelka.
Laakiin waa inaad iska ilaalisaa chamomile haddii aad daawo qaadanayso. daawada xinjirowga lidka ku ah, ama hadday tahay xasaasiyad dhirta isku qoyska ah, sida ragweed, marigolds, daisies iyo chrysanthemums.
Kalluunka loo yaqaan 'Passionflower'
Geedkan midabka dhalaalaya ayaa la rumeysan yahay inuu kordhiyo heerarka gamma-aminobutyric acid (GABA), kiimiko maskaxeed oo caawiya wanaajinta niyadda. Daraasado dhowr ah ayaa muujiyay ubax xamaasad leh si uu u yeesho saameyn yareynta walaaca, oo ay ku jirto dib u eegis Oktoobar 2010 ee Joornaalka Nafaqada.
Inkasta oo guud ahaan loo tixgeliyo badbaado, ubax xamaasad ayaa sababi kara hurdo, dawakhaad, iyo wareer. Way fiicantahay inaad u qaadato qaab shaah ah, adigoo cabba hal ilaa laba koob maalintii. Haddii aad u soo iibsanayso kab ahaan, calaamadee calaamadda: Passionflower waxaa badanaa lagu daraa geedo kale, markaa waxaad u baahan tahay inaad hubiso inaadan ka helin wax ka badan intii aad ku gorgortamaysay.
Dalool liin
Geedkan udgoonka leh ee liin wuxuu ka kooban yahay kiimikooyin la yiraahdo terpenes, kuwaas oo la rumeysan yahay in ay saameyn ku yeelanayaan nasinta saameynteeda. Daraasado yaryar, liin bamka ayaa lagu muujiyay inay yarayso calaamadaha walaaca.
Daraasad Diisambar 2010, oo lagu daabacay Jariidada Mediterranean ee Nafaqada iyo dheef-shiid kiimikaadka, waxay ogaatay in qiyaastii 70 boqolkiiba dadka qaatay dhowr toddobaad ay soo sheegeen hoos u dhac xooggan oo walaaca.
Qiyaasta lagu taliyey guud ahaan waa 300 ilaa 500 milligaraam oo kaabsal ah saddex jeer maalintii ama shaah ahaan afar jeer maalintii (si aad isugu diyaariso, ku tuuji shaaha geedka liin ee la qalajiyey biyo kulul).
Inkasta oo loo arko inay badbaado tahay, waxay keeni kartaa waxyeellooyin sida lalabo ama calool xanuun.
S-adenosyl-L-methionine (SAME)
Isku dhafkan waxaa si dabiici ah looga helaa jirkaaga wuxuuna kaa caawinayaa inaad soo saarto oo aad nidaamiso hormoonnada muhiimka u ah niyaddaada, sida dopamine iyo serotonin.
Waxaa jira xog aad u badan oo lagu soo jeedinayo in SAME laga yaabo inay caawiso dadka qaarkood ee niyad-jabka qaba iyo, heer ka yar, walaac.
Dib-u-eegis Diisambar 2017, oo lagu daabacay Joornaalka Cilmi-nafsiga, ayaa eegay in ka badan 115 cilmi-baaris oo lagu ogaaday in ay jiraan caddayn muujinaysa in ay ka caawiso yaraynta niyad-jabka iyo walaaca, labadaba kali iyo dawooyinka niyadjabka ee dhakhtar qoray. Si kastaba ha ahaatee, qorayaashu waxay sheegeen in loo baahan yahay cilmi-baaris dheeraad ah si loo xaqiijiyo natiijooyinkan.
Haddii aad isticmaasho SAME, waa inaadan ku qaadan dawooyinka dhakhtar qoray ee kordhiya serotonin. Kala hadal dhakhtarkaaga qiyaasta saxda ah; Daraasaduhu waxay soo jeedinayaan inay noqon karto 400 ilaa 1,600 milligram maalintii.
saffron iyo curcumin
Midkood isku darka labadan dhir udgoon, ama curcumin oo keliya, ayaa lala xiriiriyaa horumarin aad u weyn oo ku yimaadda calaamadaha niyad-jabka marka la barbar dhigo placebo, ayaa la helay bishii Janaayo 2017 daraasad lagu daabacay Joornaalka Dhibaatooyinka Saamaynta leh.
El safriin Waa dhir udgoon midab leh oo leh cunto karinta iyo isticmaalka daawada. Waxaa ku jira xeryahooda antioxidant waxaana laga yaabaa inay si gaar ah faa'iido u leedahay dadka welwelka qaba marka loo isticmaalo kabitaan ahaan. Hal daraasad ayaa lagu ogaaday in saffron supplements ay ka caawisay dhimista walaaca. Sidoo kale, daawaynta saffron waxay leedahay saameyn la mid ah anxiolytic marka la barbar dhigo daawada ka hortagga walwalka fluoxetine.
Si kastaba ha ahaatee, dadka uurka leh waa in ay la hadlaan dhakhaatiirtooda, sida cilmi-baaris kooban ayaa soo jeedinaysa in saffron supplements ay sababi karto foosha ilmo-galeenka.
Macluumaadkaaga, the turmeric waa qaybta firfircoon ee turmeric, xawaashka dahabiga ah ee aad caan u ah hadda. Ma cadda sida saxda ah ee xawaashkani u saameeyaan niyadda, laakiin maadaama curcumin laftiisa uu leeyahay saameyn anti-bararka, waxay kaa caawin kartaa dhimista bararka maskaxda oo gacan ka geysan kara walaaca iyo niyad-jabka.
Haddii aad go'aansato inaad tijaabiso xawaashyadan, waxaa lagula talinayaa inaad qaadato 250 ilaa 500 milligaraam oo curcumin ah laba jeer maalintii, haddii aad go'aansato inaad ku darto saffron, isku day 15 milligaraam laba jeer maalintii sidoo kale. Oo iyaga ku qaado cunto: curcumin si fiican looma nuugo keligiis.
Kaabista aan caddayn
Cilmi baaris dheeraad ah ayaa weli u baahan in lagu sameeyo kaabeyaasha cusub. Labada probiotics iyo saliidda CBD waxay ku koreen caannimada dad aad u tiro badanina waxay u qaadanayaan dookh ahaan. Si kastaba ha ahaatee, way ku habboonaan lahayd in la sameeyo daraasado badan oo taageeraya faa'iidooyinkeeda, gaar ahaan dadka welwelsan ama walaacsan.
CBD (cannabidiol)
Waxaan aragnaa warbixino badan oo sheeko ah oo sheegaya in CBD ay saameyn togan ku leedahay walaaca, yareyso xanuunka, waxayna ka caawisaa hurdada.
Xaqiiqdii, CBD waxay wax ku ool u ahayd labadaba yaraynta welwelka iyo hagaajinta tayada hurdada, waxay heshay daraasad Janaayo 2019 lagu daabacay joornaalka Permanente.
Dib u eegis kale oo Noofambar 2019, oo lagu daabacay Joornaalka Ururka Farmashiistaha Mareykanka, ayaa ogaatay in CBD, oo ay weheliso daawaynta hadalka, ay gacan ka geysatay daweynta walaaca. Laakiin maadaama ay sidoo kale jiraan warbixino sheegaya in dadku ay ku dhacayaan cillado aan caadi ahayn oo baaritaanka beerka ah marka ay qaadanayaan CBD, waxaa fiican in la dhaafo hadda, ugu yaraan ilaa tijaabooyin caafimaad oo waaweyn la sameeyo si loo tijaabiyo waxtarkeeda iyo badbaadada.
Antibiyootig
Noocyada qaarkood ee probiotics ayaa la ogaaday inay yareeyaan calaamadaha niyad-jabka iyo walaaca daraasadaha muddada-gaaban. Probiotic-ga waxaa laga yaabaa inuu yareeyo welwelka haddii ay ku jirto nooc gaar ah oo bakteeriyada ah.
Dib u eegis bishii Juun 2018, oo lagu daabacay PLOS One, ayaa lagu ogaaday in hal nooc oo probiotic ah, Lactobacillus (L.) rhamnosus, waxay haysaa caddaynta ugu badan ee muujinaysa inay si weyn u yareeyn karto walaaca. Laakiin cilmi baaris dheeraad ah ayaa loo baahan yahay si loo ogaado noocyada gaarka ah.
Dhanka kale, waxaad ka heli kartaa probiotics iyada oo loo marayo qiyaas maalinle ah oo ah cuntooyinka qani ku ah probiotics sida Yogurt Greek, pickles, sauerkraut iyo kefir.
Daraasad Ogosto 2015 ah oo lagu daabacay joornaalka Cilmi-baarista Cilmi-nafsiga waxay soo jeedinaysaa xiriirka ka dhexeeya cuntooyinka probiotic-ka iyo walwalka bulsheed ee yar.
5HTP (5-hydroxytryptophan)
Amino acid-kan waxa si dabiici ah u abuuray jidhkaaga oo ka yimi tryptophan. Waa horudhac serotonin, kiimiko jidhkaaga ku jirta oo niyadda hagaajisa.
Laakiin cilmi-baarista ku saabsan waa isku dhafan, iyo July 2012 dib u eegis lagu daabacay joornaalka Daaweynta Cudurka Neuropsychiatry ayaa soo gabagabeeyey in daraasado badan loo baahan yahay si loo qiimeeyo waxtarkeeda iyo badbaadada.
Kaabista la iska ilaaliyo
Waxa jira kiniinno qaar oo sannado badan loo aqoonsaday inay yihiin kuwa ugu fiican ee hoos u dhigaya heerarka walaaca. Si kastaba ha ahaatee, sayniska ayaa diiday saameyntiisa.
Kava
Waxaa jira cilmi-baaris lagu soo jeedinayo in ay waxtar leedahay marka ay timaado walaaca, sida laga soo xigtay daraasad Oktoobar 2013 ee Joornaalka Cilmi-nafsiga ee Clinical .
Balse wararka ayaa sheegaya dhaawac daran beerka, xitaa isticmaalka muddada gaaban, waxay sababtay Maamulka Cuntada iyo Dawooyinka inay soo saaraan digniino ku saabsan isticmaalkeeda 2002.
Valeriana
Dhirtan waxaa badanaa lagula taliyaa inay kor u qaadaan hurdada oo ay dejiyaan, laakiin cilmi-baarista labada dhinac waa daciif. Dib u eegis bishii Juun 2007, oo lagu daabacay Reviews Daawooyinka Hurdada, ayaa lagu ogaaday in aanay ka waxtar badanayn a placebo
Intaa waxaa dheer, Tijaabooyin Shaybaarka Macmiilku waxa ay ogaadeen in badeecooyin badani aanay ku jirin cadadka valerian ee ku taxan summaddooda, iyo qaar xitaa ay ku jiraan 5-hydroxytryptophan.